16/02/2024 Interview De Tijd over Brussel
Financiering van politie benadeelt Brusselse korpsen
Stefanie Romans
De burgemeester van Sint-Gillis heeft in de nasleep van de schietpartijen in zijn gemeente meer federaal geld gevraagd voor zijn lokale politiezone. De Brusselse zones lijden onder het huidige financieringsmodel, blijkt uit een studie die De Tijd kon inkijken.
Bij gewelddadige drugsgerelateerde schiet-, steek en vechtpartijen vielen in 2023 in Brussel zeker zeven doden en 131 gewonden. In 2024 zet die trend door, met recent nog een reeks schietincidenten rond de Hallepoort.
De Brusselse burgemeesters, onder wie Jean Spinette (PS) van Sint-Gillis, roepen de hulp in van de federale overheid en vragen meer steun voor hun politiekorpsen. 'De zone Zuid krijgt van ons een budget van bijna 20 miljoen euro, een enorm bedrag voor een gemeente met 50.000 inwoners. Dat is onhoudbaar voor de gemeentelijke financiën', zei Spinette.
Totaal achterhaald
De burgemeester is niet de enige die om een herfinanciering vraagt. Ook Brulocalis, de vereniging van Brusselse lokale besturen, hekelt in zijn verkiezingsmemorandum de 'chronische onderfinanciering' van de Brusselse lokale politie door de federale overheid.
De complexe financiering van de lokale politie is al jaren voer voor debat. De budgetten van de politie hangen af van de zogenaamde KUL-norm, de berekeningswijze die is uitgedokterd bij de hervorming van het Belgische politieapparaat eind jaren 90. Die norm bepaalt de theoretische politiecapaciteit per zone aan de hand van variabelen zoals het aantal inwoners, de oppervlakte van het grondgebied, het aantal verkeersongevallen en de aanwezigheid van gevangenissen op het grondgebied.
12 %
Het verouderde model dat federale middelen verdeelt, leidt volgens een studie tot een jaarlijkse onderfinanciering van 10 tot 12 procent in de zes Brusselse politiezones.
'Die berekening is totaal achterhaald', zegt Paul Ponsaers, professor emeritus politiestudies. 'Bovendien is ze het resultaat van veel onderhandelingen, waardoor een herberekening vandaag zo goed als onmogelijk is door de vele parameters. Daardoor zijn bepaalde korpsen overgefinancierd, terwijl andere ondergefinancierd zijn.'
Sneller groeiende bevolking
De gewestelijke overheidsdienst Brussel Plaatselijke Besturen (BPB) liet in 2023 de gevolgen onderzoeken van het financieringssysteem voor de zes Brusselse politiezones. Uit de studie, die de Tijd kon inkijken, blijkt dat het huidige financieringssysteem Brusselse politiezones benadeelt.
De verouderde KUL-norm leidt volgens de studie tot een jaarlijkse onderfinanciering van 10 tot 12 procent in de zes Brusselse politiezones, onder meer omdat de Brusselse bevolking sneller groeide dan de rest van België. Tussen 2009 en 2022 steeg het Brusselse bevolkingscijfer met bijna een kwart, tegenover een gemiddelde Belgische bevolkingsgroei van 12 procent.
Brussel ziet daarnaast - net als andere grote steden - geld wegvloeien door het solidariteitsmechanisme. Dat is ingevoerd omdat kleine gemeenten die historisch minder investeerden in politie dat na de politiehervorming plots wel moesten doen. Zij kregen daarom een extra steuntje in de rug. Dat mechanisme bestaat nog altijd. Sinds 2022 liepen de Brusselse politiezones door die herverdeling naar schatting al 151 miljoen euro mis.
Daardoor moeten Brusselse gemeenten meer investeren dan de gemiddelde gemeente. De federale overheid financiert grofweg een derde van het budget van de Brusselse politiezones. Twee derde van het politiebudget in Brussel komt van de gemeentes, terwijl dat percentage landelijk ongeveer 51 procent bedraagt. Een bijkomend probleem is dat veel Brusselse gemeenten in moeilijke financiële papieren zitten. Het politiebudget weegt zwaarder in armere gemeenten.
Blauwdruk
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) is zich bewust van de problemen met het financieringsmechanisme voor de politie. De administratie werkt aan een blauwdruk voor een nieuw financieringssysteem, met actuelere parameters. De hoop is dat de algemene directie Preventie en Veiligheid nog voor het einde van de legislatuur een ontwerp voorlegt, dat onder de volgende federale regering kan worden ingevoerd.
Daarnaast wil Verlinden ook dat meer politiezones fuseren, zodat ze efficiënter met hun geld omgaan. Voor haar partij hoort daar ook een fusie van de zes Brusselse politiezones bij, al wil ze momenteel geen fusies opleggen. 'Een vrijwillig huwelijk is nog altijd beter dan een gedwongen huwelijk', klinkt het op haar kabinet.
De realiteit is dat nog maar weinig huwelijken in het verschiet liggen, ook niet in Brussel. Maar een nieuw wetsontwerp, dat binnenkort voorligt in het parlement, is wel een stap in die richting. Het ontwerp moet de Brusselse minister-president voor het eerst ook operationele bevoegdheden geven over de politie. Nu mag minister-president Rudi Vervoort (PS) alleen het veiligheidsbeleid coördineren. In de toekomst zou hij ook bevoegdheden van de burgemeester naar zich toe kunnen trekken, tenminste voor zover het gaat over incidenten die de grenzen van één politiezone overstijgen.